سردار کوچک سپاهم یا حسین(علیه السلام) 90 ( تو موکب، برا بچه ها چی کار کنم؟)

«بسم الله الرحمن الرحیم»

در این سفر معنوی و روحانی که پر از خیرات و برکات است و الطاف خداوندی به بندگانش چندین برابر می شود و ملائکه بندگانش را همراهی می کنند، فرشته های کوچکی، بزرگتر ها را همراهی می کنند که رسیدگی به آن ها شاید یکی از مهمترین وظایف ما بزرگ ترها و مربیان کودک باشد.

شاید کمی سازماندهی کردن و سر و سامان دادن به کارهایی که تا به حال به صورت پراکنده انجام می شده در این برهه ی زمانی خالی از لطف نباشد؛
با عرض سلام و ادب و احترام، این گزارش را به تمام  مربیانی که در این راه گام بر می دارند و در موکب ها با کودکان و نوجوانان  سر و کار دارند و برنامه هایی برای آن ها در نظر دارند تقدیم می گردد، باشد که ما نیز در این قافله با پای دل، همراهتان باشیم.

شاید بهتر باشد مربیان لیستی از بازی ها را به همراه خود داشته باشند، چرا که ممکن است در لحظه ،ذهن انسان برای به خاطر آوردن یاری نکند.همچنین به خاطر شرایط خاص در این برهه ی زمانی برای کار بهتر است بازی ها یا نیازی به وسیله ای نداشته باشند و یا اینکه با وسایل ساده، قابل دسترس و کم حجم قابل اجرا باشند که بعد از رفتن مربیان از آن موکب ،برای گروه بعدی نیز قابل اجرا باشد.

بازی هایی که می توان از آن ها استفاده کرد، به دو دسته تقسیم می شوند.
الف) بازی هایی که نیازی به هیچ وسیله ای ندارند.
ب) بازی هایی که نیاز به وسیله های ساده و کم حجم دارند.
که در ادامه مثال هایی برای هر بند از این تقسیم بندی تقدیم می گردد.
الف) بازی هایی که نیازی به هیچ وسیله ای ندارند.
1. بازی دست ها روی هم

بچه ها، همه ی دستانشون رو، روی هم می گذارند و بعد از یک، دو سه گفتن مربی، هر کدوم از بچه ها دستش رو به سمت بالا می کشه و یه " یا حسین" بلند می گه.

این بازی هم هیجان دارد و هم اتحاد و همکاری و همدلی رو در دل بازی به بچه ها یاد می دهد.

در این بازی نیازی نیست که شما به زبان عربی، انگلیسی و... مسلط باشید و هر بچه ای با هر ملیتی با شما همراه خواهند شد، ان شاالله.

2. با چه ذکری چه حرکتی؟

3. اجرای حرکات نمایشی که در شعر و یا نوحه خوانده می شود.

برای مثال: خواندن شعر" دویدم و دویدم"و با مشک های کاغذی، نمایش آن را به کمک خود بچه ها اجرا کردن:

دویدم و دویدم( بچه هاحالت دویدن به خودشون می گیرند.) 

به کربلا رسیدم(همه دست ها، روی پیشونی، در حال دیدن دور دست ها)

کنار چشمه ی آب، یه مشک خالی دیدم؛(به بچه ها گفته شد که مشک، همان قمقمه های قدیم هست و به هر کدوم یک مشک داده شد.)

مشک رو دادم به زمین(مشک ها همگی به سمت زمین خم می شدند.)

زمین به من لاله داد؛(دست ها بالای سر به حالت غنچه ی گل)

لاله به رنگ خونه

تو گوش من می خوانه( دست ها کنار گوش)

حسین حسین غریبه

حسین حسین شهیده(۳)

(سینه زنی بچه ها)

یا برای مثال: مداحی معروف " حاج میثم مطیعی" رو تا این قسمتش بخوانیم تا بچه ها کارهایی که می شود  انجام دهند:

اگه یه کبوتر بودم(همه دستاشو باز می کنند.)

به همه جا پرمی زدم(بچه ها بال می زدند.)

از کران تا کران(با دستشون دو طرف رو نشون می دادند.)

بیرق عزای تو رو 

پرچم ولای تو(پرچم هاشون رو تکون می دادند.)

می زدم تو جهان

مشرق و مغرب زمین(با دستشون مغرب و مشرق رو نشون می دادند.)

با اسمت آشنا بشن

پیامتو بفهمن و

راهی کربلا بشن

حسین عزیز فاطمه(۴)(سینه زنی)

4. کلمه بازی عاشورایی

با «کلمه بازی عاشورایی » در قالب بازی کلی چیزهای خوب به بچه ها یاد می دیم و هم به راحتی و به آرومی  اون ها رو سرگرم می کنیم وحالا چند نمونه:

مربی:بگید گیلاس

بچه ها:گیلاس

مربی: جانم فدای عباس

مربی:بگید علی اصغر

بچه ها:علی اصغر

مربی: داداش بزرگش اکبر

مربی:بگید خوشگل ِشیطون بلا

بچه ها:خوشگل ِشیطون بلا

مربی: ایشالا بری کربلا.

مربی:بگید تشنه لبان بی آب

بچه ها:تشنه لبان بی آب

مربی: جانم فدای ارباب

مربی:بگید کنار نهر علقمه

بچه ها:کنار نهر علقمه

مربی:تنهاست، حسین فاطمه

(مربی در مورد علقمه توضیح بدهد برای مثال:نهر به معنی رود هست و علقمه اسم دیگه رود فرات هست که آب اون رو بر سپاه امام حسین(علیه السلام) ,آدم بدا بستند.)

مربی :بگید سوسن و سرو و لاله

بچه ها:سوسن و سرو و لاله

شهید شده سه ساله

مربی: بگید عطر گل یاس

بچه ها : عطر گل یاس

مربی :جانم فدای عباس

مربی: بگید هزاران گل پر پر

بچه ها : هزاران گل پر پر

مربی : فدای  علی اکبر

مربی :بگید پدر بزرگ ِطاهر

بچه ها:پدر بزرگ ِطاهر

مربی:حبیب بن مظاهر

( مربی باید توضیح دهد که طاهر در این جا یعنی پاک و حبیب بن مظاهر یکی از یارهای امام حسین(علیه السلام) بودکه با وجودی که پیر مرد بود خیلی خیلی با وفا بود.)

مربی: بگید آفرین و ماشالا(ما شاء الله)

بچه ها:آفرین و ماشالا

مربی: شهید بشیم ایشالا (ان شاء الله)

ما گل های خندانیم

فرزندان ایرانیم

ما پاک و با ایمانیم

در پناه قرآنیم

5. عمو عباس جان

بازی طراحی شده توسط گروه سفینه «عمو عباس جان» نام دارد که در قالب و شکل بازی «عمو زنجیر باف» با محتوای کربلا و ماه محرم طرح ریزی شده است.

 

اهداف و فلسفه بازی: هدف از این بازی آشنایی کودکان با مفاهیم «لبیک»، «ولایت»، «پیام آوری»، «علقمه»، «مشک» و «خیمه» می باشد. شاید به ظاهر معنی تحت اللفظی عبارات «لبیک یا حسین» و «لبیک یا سجاد» در بازی توضیح داداه نشده اند اما همین که کودکان ما با این عبارات از طریق حس شنیداری آشنا شوند و در بازی  این عبارات را تکرار کنند کافی است تا با امید و یاریه خدای بی همتا در بزرگسالی به خاطر بیاورند که در کودکی شان به کدام یک از بزرگان و به چه دلیلی «لبیک» گفته اند و همین باعث خواهد شد که کودکان بدانند که باید به فردی لبیک گویند که یا الگوی یک انسان کامل و معصوم باشد و یا در غیاب آن معصوم، ولی جانشین ایشان باشد.

سخنی با بزرگ ترها: لطفاً قبل از شروع بازی یک بار به همراه بزرگتر های دیگر این بازی را اجرا کرده و در حین توضیح بازی معنای لغاتی همچون «لبیک»، «ولایت»، «پیام آوری»، «علقمه»، «مشک» و «خیمه» را برای کودکان تشریح کنید.

لبیک: گوش به فرمان تو هستم. آماده هستم تا هرچه بگویی بی چون و چرا و بدون هیچ سؤال و جوابی انجام دهم. هرچی بگی بی سؤال، جواب می گم چشم.

ولایت: عهده دار بودن سرپرستی دیگران. ولی کسی است که وظیفه و مسئولیت نگهداری، مراقبت و سازماندهی تمام افراد تحت فرماندهی خود را دارد.

پیام آوری: جمله یا عباراتی مهم که از طرف بزرگی به ما گفته می شود و باید به گفته عمل شود.

علقمه: نام دیگر رود فرات می باشد.

مشک: وسیله ای که در آن آب می ریزند تا آب در آن خنک بماند.

خیمه: چادری که در صحرا و بیابان ها بر پا می کنند تا به وسیله ی آن از خود در برابر باد و باران و طوفان محافظت کنند و در آن زندگی کنند. خانه ای بیابانی.

اگر بتوانید عکس مشک و خیمه را به کودکان نشان دهید یا اینکه مشک و خیمه ی واقعی را به آن ها نشان دهید و یا اینکه اگر برایتان امکان دارد تا جایی که امکانات اجازه می دهد فضا سازی کنید. خیمه ای برپا کنید و عکس مشکی را به اندازه ی A3 پرینت بگیرید تا در دسترس بچه ها باشد به تصویر سازی و تخیلات کودکان هنگام بازی کمک می کند و کودکان خیلی بهتر بازی را یاد می گیرند و لذت می برند و به یاد می سپارند.

توی دشت کربلا                   کنار رود فرات  

دوستان خوبی داریم                بابا، عمه، عمو جون

توی ماه محرم                       می خوایم بریم پیششون

برای ما بچه ها                    دارن پیام زیبا

عمو عباس جان                    بله

به علقمه رفتین؟                    بله

مشک ها رو هم بردین؟           بله

عمه جون زینب اومده            چی آورده؟ چی آورده؟  

پیام آورده                         پیامش چیه؟  

          لبیک یا حسین        

  لبیک یا حسین

عمو عباس جان                    بله 

مشک رو پر آب کردین؟          بله 

به خیمه آوَردین؟                   بله 

بابا حسین جون اومده            چی آورده؟ چی آورده؟ 

پیام آورده                         پیامش چیه؟ 

می گه بعدِ من همگی بگید   

  لبیک یا سجاد   لبیک یاسجاد 

خب بچه های باهوش         پیام رو خوب بدین گوش 

          به هر امام و ولی        

        لبیک نشه فراموش (چند بار تکرار شود)  

متن شعر آسان سروده شده و به خاطر ریتمیک بودن آن به شرط تکرار چندین مرتبه کودکان به حافظه خواهند سپرد اما برای راحت تر شدن بازی قسمت های اول شعر و از بخش عمو عباس جان مصراع های اول را مربیان بخوانند و کودکان جواب دهند مصراع هایی که گفتنش برای کودکان کمی سخت است توسط مربیان خوانده شود و به کودکان فرصت داده تا حتماً آن ها را تکرار کنند.

امیدواریم مفید و کاربردی باشد.

6. لی لی حوضک عاشورایی

لی لی لی لی حوضک

بچه ها خواستند آب بخورن آدم بدا نذاشتن…

اولی امام حسین بود، امام سومین بود، بابابزرگ خوبش، رسول آخرین بود، با هفتاد و دو یارش، سردار کربلا بود

با اینکه خیلی خوب بود، آدم بدا، حرمتشو نگه نداشتن

دومی عمو عباس بود، به فکر بچه ها بود، سقای کربلا بود، تو دستش مشک آب بود،

میخواست بره آب بیاره، آدم بدا نذاشتن

سومی بی بی رباب بود، چشماش غرق آب بود، دلش خیلی بی تاب بود،

می خواست به بچه اش آب بده آدم بدا نذاشتن

چهارمی عمه زینب بود، صبور و تشنه لب بود، خواهر امام حسین بود، همدم بچه ها بود

آدم بدا حرمتشو نگه نداشتن

پنجمی هم رقیه، باباش امام حسینه، باباش خیلی زرنگه، با دشمنا می جنگه

7. لب خوانی

لب خوانی عاشورایی ،بچه ها نام شخصیت های کربلایی را بدون صدا می گویند و دوستانشان باید حدس بزنند.

8. کلاغ پر کار خوب و بد

بچه ها، کبوترانه بازی کردند؛

شبیه بازی کلاغ پر، با شنیدن کارهای خوب، دستشون رو مثل کبوتر بالامی آوردند و بق بقو می کردند و با گفتن کارهای اشتباه، یک " نه" جانانه و اپرایی می گفتند! 

ب) بازی هایی که نیاز به وسیله های ساده و کم حجم دارند.

1. نقاشی ها 

توی این بخش هر مدل نقاشی رو می شه انجام داد برای مثال ما چند مدل رو ذکر می کنیم.

1) خودت رو توی هیئت بکش، خودت رو توی مسیر پیاده روی اربعین بکش

2) نقاشی با چشم بسته

3) نقاشی ناتمام 

4) نقاشی شله زرد

و بعد هم می تونین با اون ها یه نمایشگاه درست کنید.

5) نقاشی جادویی

​​​​​

نقاشی جادویی مثل همیشه برای بچه ها جذاب بود؛ماژیکی که از وسط یک ظرف یکبار مصرف رد شده بود و جلوی دید رو می گرفت تا بچه ها قدر چشم ها شون رو بیشتر بدونند.

2.تفاوت ها

برگه تفاوت ها رو به بچه ها می دهیم، و بچه ها رو به  گروه های دو نفره تقسیم  می کنیم. برگه ها شامل دو دسته عزاداری از کودکان هستند که این دو تصویر پنج تفاوت با هم دارند و هر گروه باید به تفاوت ها اشاره کنند.

3.بچه ها و بازی" مسیر پر پیچ و خم":

4.رنگ هر گل نشانه ی یک پیام عاشورا :

با این بازی حداقل چهار مورد از پیام های عاشورا در ذهن بچه ها،برای همیشه به یادگار می ماند.

شعر زیر خوانده می شود.

حسین عزیز دل ها  وقتی رسید به کربلا

گفت که اگه بمیرم  ظلم نمیپذیرم

آمده ام به کربلا  زنده کنم دین خدا

بدی ها رو جدا کنم  خوبی ها رو صدا کنم

صلح و صفا به پا کنم

سپس،برای ملکه شدن این پیام ها از 4 لیوان یک شکل با رنگ گل های متفاوت استفاده کردیم،وقتی لیوان نارنجی با گل زرد را به بچه ها نشان می دادیم همه با هم باید می گفتند:نپذیرفتن ظلم،لیوان با گل قرمز: زنده کردن دین اسلام،گل صورتی: صدا کردن خوبی ها(امر به معروف) گل نارنجی: جدا کردن بدی ها(نهی از منکر)،بدین ترتیب این چهار پیام عاشورا در ذهن بچه ها حکاکی شد.

5.بازی و شعر گنجشکک اشی مشی و هیئت :

با تصویر یک گنجشک می تونید شعر« گنجشکک اشی مشی مشی روی هر بومی نشین» برای بچه ها بخونید

گنجشکک اشی مشی

روی هر بومی نشین

هر بومی ،آب نداره!

هر بومی ،نون نداره!

سر و سامون نداره!

گنجشکک اشی مشی

می تونی پر بکشی 

تا بریم هیئت ما

اون جا بیای

آبت می دن

نونت می دن

همون جا،سا مونت می دن 

آب بخوای،ساقی دارن

نون بخوای،نذری دارن

جا به خوای،جا بِت میدن(کلمه ی بِهِت در شعر بِت خوانده بشه)

من گفتم هیئت ما؟؟(حالت پرسشی و با تعجب خوانده شود.)

هیئت ما نه،آقا؟!

یه آقای با صفا

امام و مولای ما 

(با لحنی باید خوانده شود که صرفا حالت یاد آوری برای بچه ها داشته باشه،چون بچه ها ،قصه ی عاشورا رو از بزرگتر هاشون ،توی این روز ها حتما شنیدن.)

جنگید با آدم بدا

شهید شد تو کربلا

زنده کرد دین خدا

باز می گی، کدوم آقا؟

خُب بپرس از بچه ها

بچه ها، کدوم آقا؟

آقامون امام حسین علیه السلام (2)

بریم هیئت امام حسین علیه السلام

بشناسیم یارِ امام حسین علیه السلام

بشیم یارِ امام حسین علیه السلام

6. بازی حسینیان کوچک:

یه بازی آهنربایی، با ۲۹ قطعه و دو صفحه ی حیاط و هیات که بچه ها با داستان هاش همراه می شوند و با قوه ی تخیل خودشون بازی ها می آفرینند.

سری جدید این کار، فومی بوده و بسیار سبک هست و قیمت بسیار مناسبی دارد:

7. بازی نور و سایه

توی این مسیر حتما جاهایی پیدا می شه که تاریکی به وجود اومده باشه توی اون لحظات می شه با استفاده از نور موبایل و چند تا وسیله ی ساده و دم دست با بچه ها سایه بازی کرد.

8. آموزش احادیث مرتبط با نظافت و بهداشت

به پیشنهاد خانوم دهقان(کارشناس مسایل بهداشتی) خوب هست که آموزش مسائل بهداشتی هم در آموزش ها قرار بگیره

مثل حدیث پیامبر عزیزمون(ص) در مورد مسواک زدن که با چند تا بازی می شه اون رو به بچه ها آموزش داد.

 توضیح بازی:

یه آدم خندون روی کاغذ بکشید و دندان هایش رو با چسب پهن بپوشانید و با ماژیک، دندان های این آدم خندان رو، رنگی کنید؛ حال هر کدام از بچه ها که بتواند حدیث مد نظر رو بخواند، می تواند با مسواک، دندان رنگی را سفید، تمیز و پاکیزه کند.

 

ایده پردازان:

مرثا نورانی

ساجده طالبی

اربعین 97